عکاسی از شب و ستاره ها یمی از ژانرهای موردعلاقه عکاسان است که علاقه مندان زیادی نیز دارد. در این مقاله از دیجیکالا در اینباره صحبت خواهیم کرد. شب فرا می‌رسد و ستاره‌ها یکی یکی در آسمان ظاهر می‌گردند. در حالی که همه‌ی مردم در حال خارج شدن از محل میراث طبیعی می باشند، یک نفر با سه پایه‌ای که روی دوشش گذاشته برخلاف حرکت جمعیت وارد می‌شود. قرار است که او تمام شب را تنها بماند و عکاسی کند. عکس چشم‌انداز طبیعت به همراه منظره‌ی آسمان پرستاره‌ی شب. در تمام طول شب هیچ صدایی جز آواز جیرجیرک‌ها، زوزه‌ی چند سگ دوردست و البته تق تق شاتر دوربین شنیده نمی‌شود. عکاسانی که از منظره‌ی شب عکاسی می‌کنند چنین روزگاری دارند. آن ها به هنگام عکاسی، شب‌ها بیدارند، روزها می‌خوابند و در مجموع برعکس بیشتر مردم زندگی می‌کنند. با این حال نتیجه‌ی عکاسی در شب آن‌ها مناظر خیره کننده‌ای می‌گردد که مردم در زندگی روزمره به ندرت آن‌ها را مشاهده می کنند. عکس‌های آن ها هرچند که در تاریکی مطلق ثبت شده است، ولی منظره‌ای رو به کیهان را نشان می‌دهد. به قول یک ضرب المثل: «شب، جهانی را پنهان و عالمی را آشکار می‌کند.»
گفتنیست چنین عکس‌هایی را می‌توانیم در جاهای مختلفی مانند سایت انجمن نشنال جئوگرافیک، مجله‌ی اسکای اند تلسکوپ، استرونومی یا پروژه‌ی توآن نایت مشاهده کنیم. بابک امین تفرشی مدیر پروژه‌ی بین‌المللی جهان در شب یا همان «توآن» (TWAN) در گفتگویی با ما این‌گونه اشاره نمود که هدف اصلی پروژه‌ی توآن آشنایی مردم با آسمان شب از یک کانال تازه می باشد. نگاه تازه‌ای که در آن، آسمان بخشی از طبیعت و قابل حفاظت است. پروژه‌ی توآن می‌خواهد نشان دهد که آسمان مانند بقیه‌ی بخش‌های میراث طبیعی اهمیت دارد. امین تفرشی که برای عکاسی از آسمان شب به هفت قاره‌ی جهان و چهار گوشه‌ی دنیا سفر کرده می‌گوید: «هدف دیگر این می باشد که به مردم بگوییم هیچ مرزی در آسمان وجود ندارد. مردمی که به آسمان نگاه می‌کنند شاید از نظر فرهنگی، جغرافیایی، سیاسی یا مذهبی با هم تفاوت داشته باشند. اما آسمان همه جا یکسان می باشد و از این طریق بین مردم پیوند شکل می‌گیرد. پیام این کار می‌تواند یک مردم، یک آسمان باشد.»
“شب جهانی را پنهان و عالمی را آشکار می‌کند“
قابل ذکر است که بابک یادآوری معضل آلودگی نوری را از دیگر هدف‌های توآن می‌داند. اینکه چطور در شهرهایمان به صورت بی‌رویه از نورهایی استفاده می‌نماییم که منظره‌ی آسمان را از دید پنهان و مشکلات زیست‌محیطی ایجاد کرده می باشد. بعلاوه‌ی اینکه این کار منجر به هدردهی انرژی هم می‌شود. او می‌گوید علت دیگر فعالیت توآن، ایجاد نوعی پیوند بین هنر و علم است. این پیوند کمک می‌کند که مردم ارتباط تازه‌ای با نجوم برقرار کنند و به نوعی به علم وصل شوند. بنابراین عکس‌های این چنینی علاوه بر هنر، نوعی ترویج علم هم به حساب می‌آیند. بخش علمی هر عکس حاوی نوعی آموزش می باشد. یعنی برای ژورنالیست‌ها و مدرسان پتانسیل آموزش علمی داراست.
شایان ذکر است عکاسی از منظره‌ی زمین با پس زمینه‌ی آسمان شب کار جدیدی نمی باشد و پروژه‌ی توآن آن را اختراع نکرده است. امین تفرشی می‌گوید: «عکاسی زمین و آسمان در شب تاریخی طولانی دارد.» به طور مثال در گروه توآن عکاسی به نام «والی پاهولکا» (Wally Pacholka) یا عکاس فقیدی به نام «لیروی زیمرمن» (LeRoy Zimmerman) وجود دارند که از ۲۰ تا ۲۵ سال پیش از تولد بابک این نوع عکاسی را انجام می‌دادند. در نتیجه اگرچه بسیاری از عکاسان نجومی در ایران و در خارج از ایران از این نوع عکاسی با نام سبک توآن یاد می‌کنند، ولی شاید این نام‌گذاری خیلی درست نباشد. هرچند که توآن از سال ۲۰۰۷، یعنی زمان تاسیس پروژه، این نوع عکاسی را مطرح کرده و ترویج داده است، اما ریشه‌ی این نوع عکاسی را احتمالا می‌توان تا قرن نوزدهم دنبال نمود./ عکاسی محصولات
توجه داشته باشید که نشان دادن معضل آلودگی نوری از دیگر هدف‌های توآن می باشد.
باید بگوییم عکس‌هایی که در پروژه‌ی توآن گرفته و ثبت می‌گردند و به نمایش در می‌آیند، تفاوت نسبتا زیادی با یکدیگر دارند. به گفته‌ی امین تفرشی، برخی از عکس‌ها جنبه‌ی هنری بیشتری دارد، یعنی کاملا می‌توان آن‌ّها را عکس‌های آبسترکت یا فاین آرت به حساب آورد. این درحالی است که بعضی عکس‌ها خیلی واقع‌گرایانه هستند و لحظه را ثبت می‌کنند. مثل لحظه‌ی خاصی که یک دنباله‌دار خیلی پرنور در آسمان ظاهر می‌شود و ممکن است دیگر در طول زندگی فرد تکرار نشود. در بخش دیگری از عکس‌ها، تکنیک عکاسی مهم می باشد. اغلب این عکس‌ها در شرایط خیلی سخت محیط شب و حضور در طبیعت بکر گرفته و ثبت می‌گردند. در شرایطی که نور محیط خیلی کم می باشد و چشم، چشم را نمی‌بیند. عکاس باید به کمک تکنیک و تجربه‌ی خودش با نورهای محیطی در شب کنار بیاید. ترکیب همه‌ی این‌ها، عکاسی منظره‌ی شب می‌شود. نام‌های دیگری مثل عکاسی نجومی با منظره هم می‌توان روی آن گذاشت. با این وجود به گفته‌ی امین تفرشی این نام دقیقی نمی باشد چرا که بعضی از عکس‌ها واقعا نجومی نیستند و از ستاره‌ها فقط برای دکوراسیون تصویر استفاده شده است. در نتیجه بیشتر می‌توان نام عکاسی نجومی مناظر شب را روی آن‌ها گذاشت که گاهی اوقات هم نجومی به حساب می‌آیند. در نگاه علمی، عکس نجومی تصویری تلسکوپی و از نمای عمیق آسمان می باشد. ولی عکس‌های منظره‌ی زمین و آسمان در شب، وقتی که هدفشان یک موضوع نجومی بوده و سوژه‌ی زمینی کمتر مدنظر قرار گرفته، می‌توانند نجومی باشند.
باید ذکر کنیم که عکاس‌های نجومی به طور معمول در شرایط محیطی سختی به عکاسی می‌پردازند.
بابک امین تفرشی اضافه می‌کند که بخش دیگر این نوع عکاسی به مکان‌ها مربوط می‌گردد. عکاس‌ها، جایی که مردم زیاد به آن سر می‌زنند را برای عکاسی شب بر‌می‌گزینند. برخی علاقمندند به خاطر ارتباط عمومی که این عکس‌ها برقرار می‌کنند به سراغ مکان‌های شناخته شده بروند. نقاطی که میراث جهانی یا نماد طبیعی و فرهنگی کشورهای مختلف هستند. همین مسئله برای توآن در سال جهانی نجوم (۲۰۰۹) باعث شد که با یونسکو و انجمن بین‌المللی نجوم ارتباط برقرار نماید و به عنوان اولین پروژه‌ی ویژه‌ی سال جهانی نجوم معرفی گردد.
فراموش نکنید که به همین خاطر بابک امین تفرشی و گروهش سعی می‌کنند مکان‌های میراث جهانی بیشتری را ثبت نمایند. البته برای همه‌ی عکاسان آسمان شب، چالش بزرگ این است که چگونه در شب به سراغ عکاسی از این مکان‌ها بروند چرا که بیشتر آن‌ها مجوزهای خیلی خاص می‌خواهند. آن‌گونه که امین تفرشی می‌گوید: «حتی در خود ایران برای اینکه بخواهید از تخت جمشید در شب عکس بگیرید مجوز ویژه لازم دارید. بعد باید شب با نورهای امنیتی که در محیط است کنار بیایید. به هر صورت این چیزیست که در همه‌ی دنیا به آن برخورد می‌کنید.» مهم این است که عکاس آسمان شب، زیر تاریک‌ترین و بکرترین آسمان‌ها برود. بدین صورت می‌تواند این منظره را خیلی باشکوه ثبت نماید. برای همین به طور مثل عکاسان به کویر لوت، کوه‌های البرز، صحرای آتاکاما در شیلی، رشته کوه‌های هیمالیا یا پارک‌های ملی می‌روند. برعکس بعضی از عکاسان نجومی به دنبال ثبت آلودگی نوری در عکس‌هایشان هستند. بعضی‌ها هم مناظر شهری را با مناظر آسمان ترکیب می‌نمایند./ تعرفه عکاسی همایش
م: adorama.ir